Lessen van Ulrum over krimp

Geplaatst op 25 december, 2014 

Er is veel wat ik me blijvend zal herinneren na een weekje Ulrum enkele maanden geleden maar er is één ding dat me echt heeft gealarmeerd: het verdwijnen van voorzieningen. Denk bij voorzieningen vooral aan middenstand en horeca maar ook aan een bibliotheek, een school, sportclub of wijkhuis.

Wat Ulrum me heeft geleerd:

Is het proces waarbij voorzieningen verdwijnen onomkeerbaar en progressief? In Ulrum leek dit er wel op. Laten we hopen dat dit geen wetmatigheid is die altijd en overal geldt maar laten we wel bijzonder zuinig zijn op onze voorzieningen, niet alleen in de dorpen maar ook in onze stadswijken.

Krimp is een raar begrip. Ik had in Ulrum een dag of twee nodig om tot me door te laten dringen hoezeer ik in gedachten bezig ben met groei, met dingen beter, groter en mooier maken. In een krimpgebied werken dat soort gedachten niet, daar moet je als het ware leren met de krimp mee te dansen in plaats van de dans proberen te veranderen in een dans van groei. Het verduurzamen en opplussen van woningen in Ulrum (woningen toekomstbestendig maken zodat mensen er langer zelfstandig kunnen blijven wonen) vind ik een mooi voorbeeld van meedansen met de krimp.

Een extreem voorbeeld van waar krimp toe kan leiden hoorde ik afgelopen dinsdag van iemand die bij de organisatie van het project DEEL & Ulrum is betrokken: in Groningen is een voormalig krimpgebied helemaal onder water gezet. Als alles weg is, de voorzieningen en de mensen, dan kun je er altijd nog een plas water van maken.

Ook stadswijken kunnen een soort van Ulrum worden. Voorzieningen verdwijnen naar het centrum van de stad of naar een nabijgelegen grote stad omdat dit goedkoper is. Ik vind het niet erg als mensen daarover hun schouders ophalen zo van zo’n vaart zal het niet lopen. Voor wie echter in de gelegenheid is: ga eens naar zo’n krimpregio en kijk de krimp recht in het gezicht, praat met de mensen die er al hun hele leven wonen en vraag ze naar hun verhalen.

Stadswijken leven en elk stukje leven dat er verdwijnt doet pijn. Als de pijn ondraaglijk wordt sterft de wijk. Als begrafenis kan het dan altijd nog onder water worden gezet.

Lees ook:

Bewaard onder Mening | Reageer

Tags: , , , , ,

Wijkrouw

Geplaatst op 19 december, 2014 

Ach joh, er komen weer volop kansen en mogelijkheden. Nieuwe deuren gaan open, nieuwe avonturen wachten op je. Kom op, ga ervoor en geniet…..

En daar sta je dan, net definitief afscheid genomen van iemand die je bijzonder dierbaar was terwijl je alweer aangespoord wordt meteen de kansen en mogelijkheden te zien.

Ik hoop niet dat dit in de persoonlijke sfeer voorkomt want het is wreed in zo’n geval het halfvolle glas te moeten zien. En dat alleen maar omdat die ander jouw pijn en verdriet niet kan uithouden.

Op wijkniveau gebeurt iets soortgelijks. Ook wijken hebben te maken met verandering, verandering die vaak begint met verlies. Een plein waar kinderen leren fietsen en waar ze een bal tegen een muur kunnen trappen en dat plaats moet maken voor een supermarkt. Een bibliotheek in de wijk die 90% moet inkrimpen omdat er geld nodig is voor een grote en nieuwe centrale bibliotheek in het centrum. Voorbeelden van veranderingen waar de wijk niet om heeft gevraagd. Op zo’n moment is verandering een verlies en leidt het een rouwproces in.

En emotioneel disfunctioneel als we als samenleving zijn, mag er geen tijd zijn om te rouwen. Niks daarvan. We moeten immers de kansen en mogelijkheden zien. Geweldig toch zo’n supermarkt, geweldig toch zo’n nieuwe centrale bibliotheek?

Nee, dat is helemaal niet geweldig. Het is namelijk geweldig k*t. Mogelijk dat we de veranderingen ooit gaan waarderen en er inderdaad de kansen en mogelijkheden van gaan inzien maar niet voordat we de tijd en ruimte hebben gehad om ons boos te voelen en daarna verdrietig om wat we in de wijk hebben verloren zodat we daarna langzaam kunnen toegroeien naar acceptatie van de nieuwe situatie.

Laat ons toch rouwen in de wijk, laat ons onze boosheid en verdriet voelen en uiten. Laat ons de tijd nemen om te leren accepteren waar we niet voor hebben gekozen. En als je dat niet kunt omdat je onze boosheid en verdriet niet kunt uithouden, dan hebben we liever dat je ons alleen laat en dat je al je woorden en adviezen met je meeneemt.

Lees ook: Wijkziek en wijkpijn

Bewaard onder Mening | 2 Comments

Tags: , , , ,

En ineens zijn ze dood

Geplaatst op 1 oktober, 2012 

Na het bericht dat mijn oud-collega P. was overleden, ging ik graven in oud fotomateriaal. Best confronterend om behalve P. ook andere oud-collega’s te zien stralen en lachen die inmiddels al zijn overleden.

Nooit meer de gelegenheid om herinneringen om te halen, nooit meer de gelegenheid ze te vertellen hoe fijn ik het vond dat ze er waren, nooit meer de gelegenheid om van hun uniekheid te genieten. Ook nooit meer de gelegenheid te leren van hun scherpe randjes en donkere kantjes.

Ik kan nou wel zeggen dat ik voortaan meer bewust ga genieten van mensen terwijl ze nog in leven zijn maar het is een illusie te veronderstellen dat het dan ook meteen gebeurt.

Het hoort bij de eigenaardigheden van het leven, dat je pas beseft hoe belangrijk iets voor je was als je het niet meer hebt, het hoort het gewoon bij omgaan met verlies.

Of misschien is het wel veel minder fraai en is het zoals Byron Katie zegt: ‘But if you don’t question your thinking, someone dies and it’s all about you. You may think it has to do with them and with how much you love them, but if you look more closely, it’s really pure ego.

Lees ook: Een prachtig moeilijk mens

Bewaard onder Citaten, Persoonlijk | 2 Comments

Tags: , , ,

Permissie om te rouwen

Geplaatst op 1 maart, 2012 

‘Maar rouw jij dan een leven lang?’ Het was een vraag van een lezer naar aanleiding van rouwen bij verandering.

Nee, ik rouw gelukkig niet een leven lang. Maar elke verandering kan een rouwproces inleiden. Soms is de verandering niet eens zo groot maar herinnert deze ons  (bewust of onbewust) aan andere veranderingen waar niet over is gerouwd.  Een op het eerste gezicht onschuldig voorval kan dan een rouwproces op gang brengen.

De vraag naar een leven lang rouwen deed me denken aan een eenvoudige oefening die je kunt doen om jezelf permissie te geven om te rouwen:  maak eens een lijst van alles wat je in je leven verloren hebt. Denk daarbij niet alleen aan sterfgevallen maar ook aan het verlies van vriendschappen, relaties, verandering van baan of woonomgeving, ouderdom, ziekte en ook het verlies van dromen en verlangens.

Je zult zien dat als je er eenmaal aan begint, de lijst veel langer is dan je had gedacht.  We hebben allemaal, niemand uitgezonderd, meer dan genoeg permissie om te rouwen.

Bewaard onder Persoonlijk | 6 Comments

Tags: ,

Waar je je aandacht op richt, groeit

Geplaatst op 12 december, 2011 

Het is voor mij een beetje een slogan aan het worden zoals die van het halfvolle en halflege glas.

In eerste instantie brengt het een nieuw perspectief om naar de dingen te kijken en om je leven te leven op een manier die je graag wilt. Maar op een gegeven moment gaat het irriteren en doet zich de vraag voor of het wel waar is en of het altijd waar is. Is het altijd waar dat waar je je aandacht op richt, groeit?

Ik wil het even hebben over de vergeten en meest onderschatte levenskwaliteit: rouwen.

Rouwen begint voor mij met herkennen en erkennen wat ons is overkomen.  Het gedachtegoed van Geweldloze Communicatie ziet rouwen als een behoefte en noemt het soms ook wel het vieren van verlies. Hoe vreemd dat soms ook klinkt, het maakt wel duidelijk dat rouwen gaat over verlies zoals het verlies van een baan, het verlies van een vriendschap of het verlies van een relatie.

Maar we mogen in onze emotioneel disfunctionele cultuur niet rouwen. Ja, twee dagen mogen we rouwen als we daarna maar gewoon weer aan het werk gaan en niemand tot last zijn met wat we voelen en wat we hebben verloren.

Tegen iemand die rouwt zeg je niet dat het glas halfvol is in plaats van halfleeg. Tegen iemand die rouwt zeg je ook niet dat waar je je aandacht op richt, groeit. Wat je er dan eigenlijk mee zegt, is dat er geen ruimte mag zijn voor het verdriet en de pijn.

Rouwen is een transformatieproces van loslaten en accepteren. Het herkennen en erkennen van ons verhaal, van wat er is gebeurd en van het verdriet en de pijn, is daarvan een wezenlijk onderdeel.

Het niet herkennen en erkennen van het verdriet en de pijn onder het mom van het halfvolle glas of onder het mom dat het verdriet en de pijn juist groeit als je er aandacht aan besteedt, is emotioneel disfunctioneel.

Misschien is het wel waar dat het glas halfvol is maar soms is het nodig naar het halflege glas te kijken om daarna weer met volle teugen te kunnen genieten van het halfvolle glas.

Misschien is het wel waar dat waar je je aandacht op richt, groeit. Maar soms is het nodig je aandacht te richten op iets dat raakt in pijn en verdriet zodat je de emotionele wond van het verlies kunt helen om daarna weer met volle van het leven te genieten.

Het gaat er niet om wat waar is, wat telt is wat werkt.

Bewaard onder Mening | 9 Comments

Tags: , , , ,

Schokdempers voor de ziel

Geplaatst op 3 mei, 2011 

Ontkenning wordt ook wel eens een schokdemper voor de ziel genoemd. Ik denk dat hier waarheid in zit. Stel dat ik vandaag alle waarheid ineens onder ogen zou zien, dan zou de schok te groot zijn om te overleven. En daarom hebben we schokdempers nodig om die waarheid te dempen. Ontkenning is zo’n schokdemper, een hele goede zelfs.

Oordelen (over onszelf en anderen) heeft ook zo’n schokdempende werking.

Neem als voorbeeld iemand die een leuke baan door de vingers ziet glippen en reageert met: ‘Ach, het was eigenlijk toch maar een kutjob’. Door te oordelen over die baan hoeft hij/zij zich niet zo kwetsbaar te voelen. Kwetsbaarheid staat in onze maatschappij gelijk aan zwakte en wie wil er nou zwak zijn? Nee, dan maar liever het masker van ‘het doet me allemaal niks’ ophouden. Kwetsbaarheid afgeweerd.

In dit voorbeeld gaat het over oordelen achteraf maar oordelen vooraf heeft dezelfde functie: oordelen helpt om de schok van een toekomstig verlies te dempen.

Leven is veranderen en verandering is onvermijdelijk. Ik denk dat maar weinig mensen het hier niet mee eens zullen zijn. Maar vervang het woord veranderen door verliezen en vervang het woord verandering door verlies en het is nog steeds waar: leven is verliezen en verlies is onvermijdelijk.

Elke verandering gaat gepaard met verlies. Dat verandering betekent dat er iets nieuws in de maak is, willen de meeste mensen nog wel accepteren. Maar dat verandering ook betekent dat er iets gaat verdwijnen, dat we iets gaan verliezen, dat ligt qua acceptatie wat moeilijker want verlies gaat gepaard met verdriet, pijn en angst. Verlies raakt in onze kwetsbaarheid en AUW, dat willen we nou juist niet.

Door te oordelen over de dingen en mensen waar we juist zo om geven en van houden, bereiden we ons onbewust voor op het verlies ervan en voelen we ons niet zo kwetsbaar. De prijs die we ervoor betalen is dat we ook minder vreugde beleven. Oordelen werkt net als een pilletje dat ongewenste gevoelens afzwakt. En of het op de bijsluiter staat of niet: het pilletje zwakt ook hele prettige gevoelens af.

Voor oordelen geldt hetzelfde. Daarom zijn het ook schokdempers. Voor de ziel.

Bewaard onder Mening | 2 Comments

Tags: , , , ,

Herinneringen en de emotionele wond

Geplaatst op 18 november, 2010 

Soms heb ik tijdens het schrijven al in de gaten dat ik om de hete brij heen draai. Dan maak ik als het ware omtrekkende bewegingen om toch vooral maar niet te dicht in de buurt van het onderwerp te komen. Het resultaat is dan meestal een verhaal dat zo abstract is dat het niet landt.

Gisteren cirkelde ik als het ware vanuit vogelvlucht om het onderwerp ‘herinneringen’ heen en durfde niet te dicht in de buurt te komen. Ik schreef maar een dotje over dat je herinneringen kunt gebruiken om behoeften in het hier en nu te herkennen en erkennen. Ach, het zal wel maar dat doet geen mens.  Stel je voetbalcluppie doet het niet meer zo best en met heimwee kijk je terug naar die gloriejaren. Welke supporter zegt dan: ‘hé, ik heb heimwee naar het plezier dat ik toen in voetbal beleefde, laat ik eens kijken wat ik nu kan doen om voor mijn behoefte aan plezier te zorgen’.

Nee, waar ik het gisteren eigenlijk over wilde hebben zijn de herinneringen die een gevoelscocktail oproepen van melancholie en pijn. Je kent die cocktails vast wel, ze zijn te herkennen aan het filter dat ze ineens over je realiteit heen leggen. Alles wat er om je heen gebeurt komt ineens heel anders binnen.

Ik noem het de emotionele wond, de wond die is ontstaan door bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, het verlies van een baan of het beëindigen van een relatie. Wat je ook doet, zo’n wond blijft altijd een gevoelig plekje. Als het even aangeraakt wordt via een herinnering is het weer AUW!.

Kan zo’n wond genezen en helen? Het goede nieuws is ja, dat kan. Het minder goede nieuws is dat het misschien een heel leven duurt of zelfs meerdere levens. Rouwen is een kwaliteit die we in onze emotioneel disfunctionele maatschappij maar nauwelijks kennen. Heb je een dierbare verloren? Geen probleem hoor als je over één, hooguit twee dagen, maar weer aan het werk bent want het leven gaat gewoon door hoor.

Rouwen is een kunst geworden en wie die kunst een beetje emotioneel gezond beoefent, heeft doorgaans ook het gelukkigste leven. Rouwen is een proces en met processen weet je nooit hoelang ze duren. Telkens als je voelt dat de emotionele wond is geraakt en nog pijn doet, weet je dat er nog wat te rouwen valt.

Sommige culturen hebben rituelen om transities te eren (rouwen en vieren). De transitie van jongen naar man, van meisje naar vrouw, de geboorte van een kind, de sterfte van een dierbare. Wij hebben die rituelen al lang niet meer omdat we dat in onze door linker hersenhelften gedomineerde maatschappij maar flauwekul vinden en primitief. En de culturen die nog wel rituelen hebben om transities te eren op manieren die emotioneel gezond zijn, die noemen wij nota bene primitief.

Wat volgens Eckhart Tolle werkt, is om de pijn van de emotionele wond, of van het pijnlichaam zoals hij het noemt, waar te nemen zonder erover te oordelen. Elke keer als je dat doet, heelt de wond een stukje en neem je iets van de kracht weg van het pijnlichaam.

Sommige traditionele rituelen zijn gelukkig ook hier in het Westen nog beschikbaar. Zo heb ik anderhalf jaar geleden meegedaan aan een traditionele zweethut ceremonie. Het werkt, het helpt. Wat ook helpt, is je eigen rituelen bedenken. Ik schrijf bijvoorbeeld graag briefjes als ik aan het rouwen ben en die briefjes gaan heerlijk knisperend in de fik op de vuurkorf. Soms begraaf ik ze of breng ze naar zee, het ligt er maar aan waar ik voor in de stemming ben.

Bij één van de trainingen geweldloze communicatie werd rouwen het vieren van verlies genoemd. Het woord rouwen klinkt op zich al niet fijn, rouw klinkt als rauw. Maar vieren van verlies….  Ach, het doet de pijn niet verdwijnen maar het klinkt net iets luchtiger dan rouwen.

Bij sommige stammen is het aanbrengen van littekens onderdeel van het ritueel van volwassen worden of is het een vorm van lichaamsversiering. Van rouwen kun je dus best mooi worden 🙂

Bewaard onder Mening, Persoonlijk | 10 Comments

Tags: , , , , , , , ,

Angst voor verlies – deel 2

Geplaatst op 9 februari, 2010 

Na de cliffhanger waarmee ‘Angst voor verlies – deel 1‘ gisteren afsloot, volgt hier de ontknoping.

Ik dacht terug aan die muts. Het had me verbaasd hoe graag ik hem terug wilde hebben en wat het verlies ervan met me deed. Ik was bereid geweest 15 kilometer extra te fietsen om die muts terug te vinden. Het was toch maar een muts en toch……  Ik was iets verloren en dat deed wat met me.

Faalangst, zelfsabotage, weerstand en meer van dat soort ‘duistere innerlijke subroutines’ zullen best een rol spelen bij het schrijfproces, maar wat hier nog dieper onder ligt, is de angst voor verlies. Angst voor verlies levert de brandstof voor zelfsabotage en weerstand en kan er  aan de buitenkant uitzien als faalangst. Het is vaak niet de angst om te falen maar de angst  iets te verliezen die de boel blokkeert.

Als je langere tijd een plan hebt, een verlangen, een droom, dan bouw je daar een heel verhaal omheen zoals ideeën en beelden over hoe het er in werkelijkheid uit zou zien. Met zo’n verhaal bouw je als het ware een relatie op: je staat ermee op en gaat ermee naar bed 🙂

Je gaat aan de slag om je plan, verlangen of droom te laten uitkomen. Dat gaat een tijdje voorspoedig tot het op een gegeven moment serieus wordt en het plan, verlangen of droom daadwerkelijk op weg is naar realisatie. Dat is zo’n beetje het punt waarop een raket de aantrekkingskracht van de aarde nog voelt maar ook de gewichtloosheid van de ruimte. De raket kan twee kanten op: terug naar aarde vallen of nog wat extra kracht gebruiken om aan de aantrekkingskracht van de aarde te ontsnappen en te zweven in de gewichtloosheid.

Op dat cruciale punt van bijna-realisatie beginnen sabotage en weerstand harder te duwen en te trekken. Ik heb me lange tijd afgevraagd wat daarvan het nut is, ervan uitgaande dat alle gedrag, hoe zinloos het er ook uitziet, een bedoeling heeft.

Sabotage en weerstand hebben een beschermende functie, ze beschermen tegen de angst voor verlies. Het verlies dat zou ontstaan als het plan, verlangen of droom werkelijkheid wordt. Eenmaal werkelijkheid is er het verlies. Het verlies van het plan dat niet langer een plan is. Het verlies van het verlangen dat niet langer een verlangen is. Het verlies van de droom  die niet langer een droom is. Het verlies van het verhaal, de ideeën en beelden  Het verlies van de relatie met het verhaal.

En natuurlijk komt er voor dat verlies van alles in de plaats. Er komen ook weer nieuwe plannen, verlangens en dromen. Maar die relatie met dat ene plan, verlangen of droom is weg, voor altijd.

Alles verandert, alles is tijdelijk. En als je een leven lang van alles hebt verloren mag je aan het eind van de rit ook je eigen leven verliezen.

Leven is leren omgaan met verlies. Wij hebben in onze westerse cultuur niet de ceremonieën om op een emotioneel gezonde manier verliezen te vieren. We nemen er ook niet de tijd voor,  ‘mogen’ een dag, hooguit een week rouwen en ‘moeten’ dan weer overgaan tot de orde van de dag. We stapelen verlies op verlies zonder echt te voelen en te verwerken.

En daarom kan het minste of geringste verlies de angst voor verlies triggeren.

Wat betekent dit voor mijn schrijfproces?

‘When you want something, the whole Universe conspires to help you realize your desire’ (Paulo Coelho).

Het hele universum helpt om verder te schrijven. Door me mijn muts te laten verliezen, door me vragen te stellen via een blogvriendin en door me aan nieuwe inzichten te helpen.

Bewaard onder Persoonlijk, Schrijven | 8 Comments

Tags: , , , , ,

Volgende pagina →