Een pijnlijke les in autonomie

Geplaatst op 13 september, 2011 

Een jaar of vijf geleden volgde ik het leerjaar Geweldloze Communicatie. Later, als ik een gezellige grijsaard op leeftijd ben, zal ik er prachtige verhalen over vertellen aan wie het maar horen wil. Voor de bloglezers hier alvast een primeur.

Aan het begin van het leerjaar was het de bedoeling om groepjes van drie te vormen, zogenaamde buddy-groepjes, om een jaar lang met je buddy’s ervaringen en inzichten uit te wisselen en om steun te krijgen tijdens het leer- en groeiproces. Want de inzet van het leerjaar was niets minder dan het loslaten van je persoonlijke drama. En daar heb je, zo was het verhaal, wel wat support van buddy’s bij nodig.

We besteedden uitgebreid aandacht aan het proces van kiezen, hoe kies je je buddy’s, op grond waarvan kies je, welke gevoelens en behoeften spelen daarbij, wat verwacht je van je buddy’s en wat heb jij je buddy’s te bieden? We stelden buddy-profielen op om er zeker van te zijn dat we toch echt met de juist buddy’s in zee gingen. De inzet was hoog en een jaar was lang.

Na alle voorbereiding brak eindelijk de les aan waarin we onze buddy’s daadwerkelijk gingen kiezen. De les begon en ergens halverwege de ochtend zei de trainster ineens: ‘zo, en dan hebben jullie nu drie minuten om je buddy’s te kiezen.’

Iedereen schoot overeind en wat volgde was een scene die zich het best laat vergelijken met de chaos op de beursvloer tijdens een dikke beurscrash. Na drie minuten waren de meeste groepjes gevormd.  Maar was iedereen blij? Niet echt. Niemand had erop gerekend dat na de zorgvuldige voorbereiding, de grande finale van het buddy’s kiezen op deze manier zou verlopen en in zo’n korte tijd.

De moraal van het verhaal was wreed en pijnlijk: niemand had gevraagd om meer tijd dan de aangekondigde drie minuten, niemand had zich uitgesproken over een andere manier van buddy’s kiezen. Iedereen had braaf gehoorzaamd, de eigen autonomie massaal verloochend in ruil voor loyaliteit aan de trainster en uit aangeleerde angst voor de denkbeeldige straf.

Als gezellige grijsaard zal ik later vertellen dat als iemand je iets vraagt of opdraagt, altijd eerst na te gaan hoe het voor je is om gehoor te geven aan de vraag of opdracht en dat je altijd naar je eigen gevoelens en behoefte(n) kunt luisteren voordat je besluit of je wel of niet in actie wilt komen. Ongeacht wie degene is die de vraag stelt of opdracht geeft.

Lees ook:

Bewaard onder Communicatie, Mening, Persoonlijk | 10 Comments

Tags: , , , , , ,

Dat KAA UUU TEE schuldgevoel

Geplaatst op 22 november, 2010 

Quasi gevoelens

Volgens de geweldloze communicatie is jezelf schuldig voelen geen gevoel maar een zogenaamd quasi gevoel. Wat ermee bedoeld wordt is dat het meer zegt over hoe je een gebeurtenis en/of gevoelens daarbij interpreteert, dan over het gevoel zelf. Bij quasi gevoelens past ‘ik heb het idee dat…’ of ‘ik vind dat…’ of ‘ik denk dat…’.

Als jezelf schuldig voelen geen gevoel is maar een interpretatie, wat is dan het gevoel dat je in je lichaam voelt als je het idee hebt, vind dat, denkt dat, je ergens ‘schuldig’ aan bent?

Om te beginnen hou ik niet zo van dat ergens ‘schuldig’ aan zijn. Liever zeg ik dan bijvoorbeeld: iets gedaan hebben (of niet gedaan hebben) dat je betreurt en dat je graag anders had gedaan.

Gevoelens

Het gevoel hierbij kan bijvoorbeeld droefheid of verdriet zijn. Voorbeeld: je hebt knetterende ruzie gemaakt met je beste vriend of vriendin en je voelt je bedroefd dat je hem/haar niet zo respectvol hebt behandeld als je graag had gewild.

Een ander gevoel dat kan spelen is angst. Angst voor de consequenties of angst voor de straf. In het voorbeeld van die knetterende ruzie kun je bijvoorbeeld bang zijn om de vriendschap te verliezen.

Het venijn met angst voor straf is dat het niet zozeer anderen zijn die ons straffen (al kunnen we hun gedrag wel als staf ervaren), maar dat we vooral onszelf straffen. We straffen onszelf vaak onbewust door aan de lopende band over onszelf te oordelen, oordelen over wat we hebben gedaan (het was stom wat ik deed) of erger nog, oordelen over wie we zijn (ik ben stom dat ik dat deed).

Maar wat het gevoel ook is, droefheid, verdriet, angst, of een combinatie daarvan, de beleving van ergens ‘schuldig’ aan  zijn, vraagt om actie.

Het twaalf stappen programma

Het spirituele twaalf stappen programma kent hiervoor de stappen 8 en 9.

8. We maakten een lijst met de namen van allen die door ons schade en leed hadden ondervonden en verklaarden ons bereid om dit bij hen allen goed te maken.

9. Wij hebben waar het mogelijk was dit rechtstreeks weer met zulke mensen goedgemaakt,behalve wanneer dit hen of anderen zou kwetsen.

In het voorbeeld van die knetterende ruzie zou je die vriend of vriendin kunnen zeggen dat je jouw aandeel in de knetterende ruzie betreurt. Soms is het nodig een stap verder te gaan en expliciet te benoemen wat het precies is dat je gedaan of gezegd hebt wat je betreurt.

In bepaalde situaties volstaan woorden niet. Stel dat je tijdens die ruzie met je beste vriend of vriendin een wild armgebaar hebt gemaakt en daarbij de bril van je vriend of vriendin hebt beschadigd, dan is het nodig dat je ook de schade aan die bril vergoedt.

Wat nodig is om te doen, is eigen verantwoordelijkheid nemen voor jouw aandeel in wat er is gebeurd. Eigen verantwoordelijkheid nemen voor jouw aandeel maakt je vrij. Dat betekent niet dat je daarmee de vriendschap kunt behouden. Misschien dat je beste vriend of vriendin je verhaal aanhoort en alsnog besluit geen vriendschap meer te willen. Dat kan pijnlijk zijn. Maar eigen verantwoordelijkheid nemen doe je niet om de eventuele consequenties van wat er is gebeurd te controleren of te manipuleren, maar om jezelf vrij te maken. Over de uitkomst heb je geen controle.

Het helen van de emotionele wond

Aansluitend op de blogpost ‘Herinneringen en de emotionele wond’: het kan helend zijn voor de wond om te werken met de stappen 8 en 9 van het twaalf stappen programma.

Bijvoorbeeld de herinneringen aan, en emotionele wond van, die relatie die lang geleden niet is geworden wat je graag had gewild. Werken met de stappen betekent dat je op zoek gaat naar jouw aandeel in het mislukken van die relatie en dat je daar eigen verantwoordelijkheid voor neemt. Bijvoorbeeld door je ex-partner te vertellen over je zelfonderzoek en dat je jouw aandeel in het beëindigen van de relatie betreurt.

Het maakt je vrij. Niet van de ene op de andere dag maar je haalt de kracht weg van dat innerlijke deel dat er op uit is jezelf te straffen voor iets dat misschien 10 jaar, 20 jaar of nog langer geleden is gebeurd. Eigen verantwoordelijkheid nemen maakt vrij. Werken met de twaalf stappen maakt vrij.

KAA UUU TEE?

Als een schuldgevoel geen gevoel is maar een quasi gevoel, waarom voelt het dan zo KAA UUU TEE? Mijn oordeel over het gevoel heeft niets met het gevoel te maken, of het nou bedroefdheid is, verdriet, angst of iets anders. Mijn oordeel gaat uit naar de stem van de innerlijke criticus die zich zo heerlijk amuseert in situaties die ik in deze blog als voorbeeld noem. Situaties die ook maar een beetje ruiken naar ‘schuld’ zijn brandstof voor de innerlijke criticus. Je kunt van die innerlijke criticus meer last hebben dan van wat er feitelijk is gebeurd.

Bewaard onder Communicatie, Mening, Persoonlijk | 11 Comments

Tags: , , , , , , , ,