De buurt, de gemeente en het vertrouwen

Geplaatst op 8 februari, 2020 

Afgelopen woensdag vond voor de Oosterhoutse gemeenteraad een informatiebijeenkomst plaats met als onderwerpen de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie en de nieuwe werkwijze in wijken en buurten.

Moest ik deze avond in één zin duiden, dan deze: Oosterhout verlaat het oog van de orkaan en trekt dapper richting turbulentie. Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans schreef er een boek over: ‘In het oog van de orkaan’. In het oog van de orkaan is alles rustig en stil maar dat is niet de plek waar je in deze verandering van tijdperk moet zijn. Waar je wel moet zijn, is in de turbulentie want daar vindt alle verandering plaats. Verandering zo diepgaand dat we spreken van een transitie.

Gezien de rijke vertegenwoordiging deze avond van de vele actieve buurten die Oosterhout rijk is, moeten  diezelfde buurten wel iets van een voorgevoel hebben gehad van het buurtgestuurde avontuur waar Oosterhout zich op gaat abonneren.

Tijdens de presentaties was af en toe een sprankeling van de passie te merken waar we op de publieke tribune graag wat meer van hadden meegekregen maar het moet ook gezegd dat het een informatie avond voor de gemeenteraad was en geen inspiratie avond voor de publieke tribune. En informatie was er volop en in die zin een rijke avond.

Wat me achteraf het meest heeft bezig gehouden, waren de kritische vragen van de raadsleden deze avond. Gelukkig stonden de raad en de voorzitter het toe dat ook het publiek enkele vragen mocht stellen en ook die waren kritisch.

Om die kritische vragen van de raadsleden en het publiek beter te kunnen begrijpen, heb ik me afgevraagd vanuit welke achterliggende behoefte deze vragen kwamen. Ik kan me enorm vergissen maar ik kwam uit op de behoefte aan vertrouwen. Logisch eigenlijk want er staat nogal wat te gebeuren.

De uitkomst van een transitie laat zich niet of nauwelijks voorspellen. Konden we dat wel, dan hadden we er niet zo’n moeite mee. Hebben we het over vertrouwen, dan is het belangrijk vooral vertrouwen in elkaar te hebben. Vertrouwen dat als we samen optrekken, we ontdekken dat die hele transitie niet iets is om bang voor te zijn maar iets is dat ons vooruit helpt.

Amper twee dagen later publiceerde BN DeStem over de renovatie van de burgemeester Holtroplaan: dat het ontwerp voor deze renovatie naar aanleiding van zorgen uit de buurt terug naar de tekentafel gaat.

De magnifieke eik die dankzij het herzien van de plannen geen parkeerplaats wordt maar behouden blijft

En als je het dan over vertrouwen hebt, vertrouwen om samen op te trekken, dan heb je hier dat vertrouwen. Een plan, een buurt die zich daarover laat zien en horen en een gemeente die daar goed naar luistert en besluit het plan te gaan herzien. Gejuich in Oosterheide maar de winnaar in deze is niet Oosterheide, niet de betrokken buurtbewoners en ook niet de betrokken ambtenaren, raadsleden en wethouder. Het samen optrekken, dat is de grote winnaar.

Tijdens de informatie avond zei een van de sprekers dat er in Oosterheide al is begonnen met buurtgestuurd werken. Op de tribune keken we elkaar met wat verbazing aan want over de pilot buurtgestuurd werken in Oosterheide is voor zover ons bekend nog geen besluit genomen. Maar wie weet heeft de spreker deze Holtoplaan affaire voor ogen gehad. Dat een buurt zich laat zien en horen en dat een gemeente daar serieus naar luistert is een prachtige aanloop richting buurtgestuurd werken.

Eerder geblogd: Reconstructie Holtroplaan / Vondellaan: die inloopavond moet opnieuw

Bewaard onder Mening, Onze wijk | Reageer

Tags: , , , , ,

Kan meteen het vakje ‘burger een lesje geleerd’ ook worden afgevinkt.

Geplaatst op 17 augustus, 2019 

Gentiaan, Google het gerust, is een bloemrijke familie plantjes waar nogal was geneeskrachtige eigenschappen aan worden toegeschreven.

De gelijknamige straat in Oosterheide is verre van geneeskrachtig te noemen. Nog niet zo lang geleden was de Gentiaanstraat een wijkbibliotheek rijk, een mooie plek om te lezen, te leren, te ontmoeten en te verbinden. Maar aangezien dergelijke kwaliteiten niet in geld zijn uit te drukken, gaat daar in een neoliberale samenleving al gauw een streep doorheen.

De Gentiaanstraat in betere tijden: met wijkbibliotheek

Het pand van de voormalige wijkbibliotheek kwam leeg te staan, een ideaal onderkomen voor een rijke verzameling aan burgerinitiatieven. Maar ja, geen verdienmodel, niet in staat de marktprijs te betalen en dan sta je in een neoliberale samenleving meteen buiten spel.

Een koper zoeken dan maar. Maar wie wil voor een oud pand met een rijke geschiedenis betalen als die rijkdom niet in geld is uit te drukken? Slopen dan maar.

Die grond is weer wel in Euro’s uit te drukken door er appartementen op te bouwen maar voor het zover is zaaien we de boel nog even in met bloemenrijk gras want ja, de Gentiaanstraat ligt immers in de bloemenbuurt.

Ja ho, echt niet zegt een aantal omwonenden, niks geen bloemenrijk gras want dat leidt tot verrommeling, afvaldumping en ongedierte en dat willen wij niet.

Oh, zegt de gemeente, wij hebben geen goed verhaal over het belang van biodiversiteit en wij hebben ook niet de creativiteit om in plaats van bloemenrijk gras bijvoorbeeld zonnebloemen in te zaaien of bloembollen dus we komen graag tegemoet aan de bezwaren. Kunnen we meteen het vakje ‘proces gevolgd’ afvinken.

En zo maakt de bloemenbuurt haar reputatie waar: geen buurt van bloemen maar een buurt van steen, buurt van versteende tuinen en versteende harten. En geen ambtenaar die dit zag aankomen, dat in deze versteende buurt de handen niet op elkaar gaan voor bloemenrijk gras.

Als toegift krijgen we van de gemeente dit nog mee: De gemeentelijke organisatie voert besluiten uit die de politiek heeft genomen. Jullie als betrokken burgers kunnen het thema biodiversiteit vast wel op de politieke agenda van de gemeenteraad krijgen…

Kan meteen het vakje ‘burger een lesje geleerd’ ook worden afgevinkt.

Bewaard onder Onze wijk | Reageer

Tags: , , , ,

Burgerinitiatief? Schrijf geen plan!

Geplaatst op 15 januari, 2017 

Afgelopen dinsdag was ik bij de ‘Raadsbijeenkomst participatie en samenwerking’, een bijzonder interessante avond op de Oosterhoutse prachtplek Catharinadal die begon met dit filmpje over de rol en betekenis van de drie buurtbeheerders van de gemeente Oosterhout:


 

Even voorstellen
De ‘Raadsbijenkomst participatie en samenwerking’ was georganiseerd door Eric Kaarsemaker, raadsgriffier van de gemeente Oosterhout, daarbij ondersteund door Igno Pröpper van Partners+Pröpper.

Verder waren bij deze avond aanwezig uiteraard de leden van de gemeenteraad Oosterhout en een groep zogenaamde ‘initiatiefnemers’, Oosterhouters die zich via burgerinitiatieven inzetten voor hun buurt, wijk of stad.

Naast initiatiefnemers uit de Beemdenbuurt, Houthaven, Vrachelen, Slotjes-Oost, Oosteind en Den Hout, mocht ik namens Oosterheide meedoen. Na het filmpje mochten we ons als initiatiefnemers in 1 minuut voorstellen aan de raadsleden.

Ik heet Peter de Kock en woon in Oosterheide. Sinds drie en een half jaar ben ik in Oosterheide betrokken bij tal van initiatieven en projecten waarvan het bijenlint, bloemen zaaien voor de bijen, het massaal opruimen van zwerfafval en de buurtmoestuin de bekendste zijn.

Deze activiteiten hebben met elkaar gemeen dat ze leuk zijn om te doen en ook nuttig zijn want groen en schoon dragen bij aan veiligheid en leefbaarheid.  Maar wat belangrijker is: ze zorgen ervoor dat we weer een band krijgen met elkaar en met onze wijk.

Die band is in een wijk als Oosterheide hard nodig want Oosterheide is een wijk met grote verschillen: arm en rijk, analfabeet en opgeleid, eenzaam en verbonden,

We kunnen het allemaal goed hebben maar daarvoor hebben we wel een band met elkaar nodig. 

Die band wordt alleen maar belangrijker als in de nabije toekomst grondstoffen steeds schaarser worden en de effecten van de klimaatveranderingen zich pijnlijk laten voelen. We hebben elkaar dan hard nodig om met elkaar te delen wat er is en om samen creatieve, groene en duurzame oplossingen te bedenken. Niet eens zozeer voor onszelf maar vooral voor onze kinderen en kleinkinderen bij wie we ecologisch zwaar in het krijt staan.  

 Waar ik blij van wordt zijn alle mensen waarmee ik de afgelopen jaren in contact ben gekomen. Wat ik betreur is dat ik hier niet veel eerder mee begonnen ben en dat dit proces niet 10x zo snel gaat maar daar komt na vanavond ongetwijfeld verandering in.

Voorbereiding.
De initiatiefnemers waren een week eerder al bij elkaar gekomen samen met Eric en Igno om de avond met de gemeenteraad voor te bereiden. Daarbij was voornamelijk een inventarisatie gemaakt van onze successen en klachten. Deze voorbereidende avond was er eentje die flink knetterde in de zin van passie, betrokkenheid en de enorme drive om initiatieven voor elkaar te krijgen.

En afgelopen dinsdag vond dan de ‘Raadsbijeenkomst participatie en samenwerking’ plaats met als één van de doelstellingen: het ontwikkelen van een gemeenschappelijk beeld over samenwerking tussen gemeentebestuur en de samenleving en de rol van de raad.  Interessant, dat zeg ik je.

Speed daten
Een rondje speed daten, voor mij het leukste onderdeel van de avond. De raadsleden mochten bedenken wat voor burgerinitiatief zij zelf als burger zouden willen nemen en daarbij kwamen tal van mooie initiatieven voorbij zoals: fruitbomen planten op plekken met openbaar groen, kleinschalige ontmoetingsplekken in de wijken, de Antoniuskerk als poortgebouw voor de Heilige Driehoek, het Slotjesveld veranderen in stadstuinen en een pizza oven in Den Hout.

Hierover mochten de raadsleden advies inwinnen bij de initiatiefnemers waarbij ik al meteen een groep enthousiaste raadsleden bij me kreeg over het veranderen van het Slotjesveld in stadstuinen.

Met de buurtmoestuin Oosterheide heb ik wel wat fouten gemaakt en geleerd: begin klein, laat het aantal vierkante meters evenredig groeien met de omvang van de community en zorg voor draagvlak. Begin desnoods met één vierkante meter want dat is beter dan een paar honderd vierkante meter en erachter komen dat je te weinig mensen hebt of dat er amper draagvlak is.

En wat hele grote initiatieven betreft zoals de Antoniuskerk: ga erover bloggen als begin, ga je dromen, ideeën en ambities delen.

Maatschappelijke initiatieven om samen aan te bouwen
Later op de avond werden we aan de hand van vier thema’s in groepjes gesplitst:

  1. Initiatieven openbare ruimte – zelf invulling geven aan eigen leefomgeving.
  2. Maatschappelijk vastgoed – accommodatie om maatschappelijk nuttige initiatieven te ontplooien.
  3. Baanbrekende initiatieven in het sociale domein – die niet passen binnen bestaande patronen (en wellicht invulling geven aan de gevraagde ‘transformatie’).
  4. Buurtbudget en buurtdemocratie – zelf keuzes maken over directe leefomgeving.

Elk groepje bestond uit twee initiatiefnemers en een aantal (6 – 8) raadsleden. Als ik mezelf had kunnen opsplitsen had ik graag meegedaan aan thema 1,2 en 4 en kreeg samen met Miranda van Bragt het maatschappelijk vastgoed toegewezen.

Dat was een logisch vervolg op onze voorbereiding van een week eerder waarbij Miranda onder andere het project ‘Galvanitas’ had ingebracht en ik het gebruik van de leegstand van het voormalige pand van de wijkbieb Oosterheide.

De bedoeling was om over deze thema’s al bouwend in gesprek te gaan en niet te gaan discussiëren.

Maatschappelijk vastgoed.
Met het maatschappelijk gebruik van het leegstaande pand van de voormalige wijkbieb Oosterheide als voorbeeld, liep de bouwsessie met de raadsleden vrijwel meteen dood.

In plaats van samen te bedenken wat er zoal mogelijk is met dit pand, ontstond vrijwel meteen een politieke discussie over oud zeer uit de tijd van de misstanden met de buurthuizen, het  beleid deze te sluiten en hiervoor in de plaats drie activiteitencentra te laten runnen door Surplus Welzijn. In plaats van vooruitkijken naar mogelijkheden, werd tien jaar achterom gekeken.

Mijn suggestie om bijvoorbeeld te kijken naar de mogelijkheden van een bewonersbedrijf, een sociale onderneming gerund door betrokken bewoners, viel in onvruchtbare aarde.

Na een korte pauze besloten Miranda en ik daarom het onderwerp wijkbieb te laten voor wat het is en van gedachten te wisselen over het project ‘Galvanitas’, het maatschappelijk gebruik van het pand waar vroeger Galvanitas in zat, een bijzonder bedrijf dat helaas failliet is gegaan. Een pand met enorme mogelijkheden, bijvoorbeeld als industriële en creatieve maakplek waar jongeren met hulp en begeleiding vaardigheden kunnen leren om zelfstandig dingen te maken.

Met dit onderwerp ontstond wel de zo gewenste meebouw-mindset, misschien omdat dit pand geen eigendom van de gemeente is en het daarom wat makkelijker was er ideeën voor te bedenken. Zo werd geopperd dat dit pand industrieel erfgoed kan worden en een regelarme zone waardoor ruimte ontstaat voor de initiatieven die Miranda ermee voor ogen heeft.

Schrijf geen plan.
Gelukkig bleek later dat de andere thema’s, 1,3 en 4, wel konden rekenen op constructief meedenken. Het maatschappelijk gebruik van het voormalig pand van de wijkbieb kon dit helaas niet.

Achteraf van mij een ongelukkige keuze dit pand als voorbeeld te nemen. Alle partijen hadden een politieke historie met dit pand waar ze (nog) niet los van willen komen.

Begin 2015 kreeg de gemeente Oosterhout een mooi plan in de schoot geworpen: Het ‘open source huis’ Oosterheide, een initiatief van Rob Beckers, onder andere bekend van de Ruilhandel Oosterhout, en waar ik samen met andere betrokken inwoners van Oosterheide aan mocht bijdragen. Ik citeer de inleiding van dit plan:

Eind 2015 komt het pand waar momenteel de wijkbibliotheek Oosterheide in is gevestigd leeg te staan. Dit vanwege het sluiten van de wijkbibliotheek Oosterheide en de integratie van wat wordt genoemd een bibliotheekfunctie in activiteitencentrum de Bunthoef.

Een leegstaand pand is een verarming voor de wijk, vooral als na verloop van tijd de effecten van verwaarlozing zichtbaar worden. Zoals Malcolm Gladwell in zijn boek ‘The Tipping Point’ uiteenzet kan dit op termijn andere en verdergaande vormen van verwaarlozing aantrekken. Maar het kan ook andersom….

Gemeentelijk vastgoed: leegstand of verzorgd en gebruikt door de wijk?

Daarom willen wij als actieve en betrokken burgers graag zorg dragen voor dit pand. Zorg dragen in de vorm van bijvoorbeeld ramen lappen, het omliggende groen onderhouden, het speeltuintje schoon houden, het interieur stofvrij houden en eenvoudige reparatiewerkzaamheden uitvoeren, zaken die met minimale middelen en maximaal enthousiasme realiseerbaar zijn.

In ruil hiervoor en in aansluiting hierop, willen wij dit pand gebruiken op een wijze die typerend is voor de huidige tijdgeest. Hierover gaat dit plan: het creëren van een open source huis waar de wijk zelf het eigenaarschap over heeft. Open source naar analogie van open source software: een huis waar iedereen die dat wil kan bijdragen, vormgeven, invullen en veranderen.

Dit plan werd in september 2015 door de gemeente Oosterhout afgewezen: we zouden een concurrent voor de Bunthoef worden en dat was niet gewenst.

Ik heb dit nooit zo goed begrepen. Burgerinitiatieven denken niet in termen van concurrentie maar in termen van een buurt of wijk vooruit helpen. Burgerinitiatieven laten zich ook niet naar een plek dirigeren die gerund wordt door een welzijnsorganisatie.

In de geest van participatie en samenwerking was het fijn geweest als ons toen bijvoorbeeld was verteld: leuk idee om zorg te dragen voor dit pand maar kunnen jullie misschien een andere invulling bedenken? Of als ons in november 2016 toen de ruiten van dit pand werden vernield, alsnog zou worden gevraagd of we voor dit pand willen zorgen.

Na de discussie afgelopen dinsdag ben ik dit wel gaan begrijpen: dat een burgerinitiatief dit pand na vertrek van de wijkbibliotheek te mogen gebruiken van begin af aan totaal kansloos was, nog steeds kansloos is en nog lange tijd kansloos zal blijven. Reden: achterom kijken in in plaats van vooruit kijken naar mogelijkheden. En ook teveel kijken naar beleid in plaats van naar de vraagstelling: wat heeft een wijk als Oosterheide nodig?

Achteraf was het een fout dat we hier begin 2015 een plan voor indienden bij de gemeente. Een raadslid zei afgelopen dinsdag gekscherend nog dit: weet je wat ik met een plan doe, dat komt onderop de stapel.  

In welke mate dit werkelijk gekscherend was bedoeld weet ik niet. Wel heb ik geleerd dat we bij de gemeente helemaal geen plannen moeten indienen als het gaat om burgerinitiatieven. Met plannen bedienen we de gemeente juist in de comfort zone. Stukken lezen, daar oordelen en een mening over vormen, beren op de weg zien, dat is waar de gemeente doorgaans goed in is.

Wat initiatiefnemers veel beter kunnen doen, is de gemeente verleiden. Bijvoorbeeld door ambtenaren, raadsleden en/of wethouders, mee te nemen naar een succesvol soortgelijk initiatief in de regio en ze daar te laten zien, voelen en ervaren, hoe geweldig mooi, leuk, nuttig en bijzonder zo’n initiatief kan zijn.

Vast in het systeem
Een andere interessante opmerking die ik hoorde afgelopen dinsdag is dat ook een gemeenteraad behoorlijk vast zit in een systeem en maar weinig ruimte heeft.

We hebben in Oosterhout 31 raadsleden en om het systeem te veranderen hebben we er maar enkele nodig met de mindset van een burgerinitiatiefnemer: spleten, kieren en scheuren in het systeem zoeken, daar een vette koevoet tussen willen steken en de boel oprekken.

Als je het mij vraagt is dit de essentie van de hele avond: welke raadsleden gaan dit doen, wie gaat helpen kantelen?

Bewaard onder Mening | 2 Comments

Tags: , , , , ,

Draagvlak gemeente vs draagvlak burgerinitiatief

Geplaatst op 3 april, 2015 

Een praktijkcase in mijn eigen stad.

De gemeente ruimt 9ha heesters om te besparen op onderhoud. In mijn wijk willen we op een aantal van die plekken waar de heesters verdwijnen bloemenmengsel inzaaien om zo bij te dragen aan het zogenaamde bijenlint, een lint van bloemen dat ervoor zorgt dat de bijen, die het toch al moeilijk hebben, aan voedsel kunnen komen. Dat bijenlint kost de gemeente helemaal niets want we doen al het werk en onderhoud met wijkbewoners en zorgen zelf voor het bloemenzaad, onder andere via sponsoring.

Leuk idee toch? Ik denk dan aan gejuich op het gemeentehuis.

De gemeente is echter bang dat omwonenden gaan klagen over die bloemenmengsels en keurt onze verzoekjes om bloemenmengsels in te zaaien af. Tenzij we zorgen voor voldoende draagvlak bij de omwonenden.

En dat vind ik nou zo interessant: draagvlak.

Kijk, ik snap best dat het niet de bedoeling is dat een eenling of een klein groepje actieve wijkbewoners gaat bepalen wat er in een wijk gebeurt. Maar wat is het risico hier? We willen geen schietbaan aanleggen, we willen alleen maar voor bloemen zorgen. Er is geen risico, alleen de mogelijkheid tot discussie over mooi en lelijk.

Laat hier de teugels vieren gemeente. De openbare ruimte is voor burgers een makkelijke instapgelegenheid voor wat jullie burgerparticipatie noemen. Maak de drempel om in te stappen hier zo laag mogelijk, kunnen die burgers ervaren hoe leuk het is om samen zorg te dragen voor de eigen leefomgeving en bestaat de kans dat ze later grotere burgerinitiatieven nemen.

Maar terug naar het draagvlak. Hoe zouden we dat kunnen doen? Bij omwonenden aanbellen en ze vertellen wat we van plan zijn en vragen wat ze ervan vinden. Of een bewonersbrief schrijven met informatie en dat huis aan huis bezorgen. En natuurlijk kijken of er reacties komen.

Maar nu jullie gemeente, wanneer hebben jullie ergens draagvlak voor? De gemeenteraad bestaat uit 31 leden. Dat betekent dat als 16 leden ergens voor zijn, een voorstel wordt aangenomen dat impact kan hebben op de pakweg 55.000 inwoners van de stad.

Met 16 op 55.000 hebben jullie voldoende draagvlak, dat is 0,29‰. In mijn wijk wonen globaal 9.000 inwoners. 0,29‰ daarvan is 2,6 inwoners. En dat draagvlak hebben we ruimschoots zonder dat we daarvoor langs de deuren hoeven.

Nu hoor ik jullie denken dat die 31 gemeenteraadsleden gekozen zijn en samen die 55.000 vertegenwoordigen. We weten allemaal dat dit niet klopt. Ik heb een jaar gleden op iemand gestemd die me nooit vraagt wat ik ergens van vindt of wat ik wil dus hoe kan zo iemand mij vertegenwoordigen?

Dus: ofwel heeft de gemeente met 16 mensen voldoende draagvlak en wij in de wijk met 2,6 inwoners. Ofwel wij hebben geen draagvlak en dan de gemeente ook niet, zelfs niet met 31 raadsleden.

Bewaard onder Mening | 4 Comments

Tags: , , , , ,

We doen het voor de stad

Geplaatst op 10 maart, 2014 

Vraagt een gemeenteraadslid aan Paul de Bruijn en Peter Groot van Coehoorn Centraal: Waarom doen jullie dit nou Allemaal?

Antwoord van Paul en Peter: We doen het voor de stad, daar zou jij het ook voor moeten doen.

Volgens Paul en Peter beginnen raadsleden ook  vanuit liefde voor de stad maar komen ze in een systeem terecht en wordt alles anders.

Op 19 maart kiezen we nieuwe gemeenteraadsleden. Het doet er niet toe of dit kleine groepje de liefde voor de stad wel of niet verliest, ook al hebben ze nog zoveel macht en invloed. Zolang wij, de meerderheid, de burgers, de vrijwilligers, de idealisten, de dromers of hoe je ons ook wilt noemen, die liefde maar behouden.

Lees ook: De blije burgers van Coehoorn Centraal

Bewaard onder Mening | Reageer

Tags: , , , ,