De belangrijkste menselijke eigenschap

Geplaatst op 20 mei, 2010 

Wat DE belangrijkste menselijke eigenschap is, weet ik niet want het idee dat er één eigenschap is die het belangrijkste is, diskwalificeert gemakkelijk andere eigenschappen die ook belangrijk zijn. Maar sinds ik het boek ‘The Age of Empathy’ aan het lezen ben van Frans de Waal, herontdek ik het wezenlijke belang van het vermogen om meningen, percepties  en paradigma’s te bevragen, verwerpen, bijstellen en veranderen door actief op zoek te gaan naar nieuwe informatie en door vragen te stellen.

Vragen stellen aan jezelf en anderen en in het bijzonder in die situaties waarin een mening, perceptie of paradigma als een zekerheidje wordt gepresenteerd. Zekerheidjes zijn er altijd al geweest en zullen er altijd zijn. Ooit waren ‘de aarde is plat’ en ‘de aarde is het middelpunt van het heelal’ zekerheidjes. Meer van deze tijd waren het kapitalisme en communisme zekerheidjes.

Maar al deze zekerheidjes hebben één ding met elkaar gemeen: ze waren tijdelijk van aard. Ze zijn allemaal verdwenen of zijn bezig te verdwijnen en hebben dankzij wetenschap of maatschappelijke ontwikkelingen plaatsgemaakt voor andere zekerheidjes. Tot ook die weer verdwijnen want alle zekerheidjes zijn tijdelijk. Hetzelfde geldt voor persoonlijke zekerheidjes, dingen die je zeker denkt te weten over jezelf.

De grootse dienst die we elkaar kunnen bewijzen, is het stellen van vragen. Door elkaar vragen te stellen kunnen oude zekerheidjes plaatsmaken voor nieuwe zekerheidjes. Maar wat is het nut van de ene tijdelijke zekerheid inruilen voor de andere? Het antwoord is ruimte, ruimte om te groeien.

Nieuwe zekerheidjes bieden meer ruimte dan de oude. Het is net als met kleding waar je letterlijk en figuurlijk uit groeit. Kleding die altijd prima paste, zit ineens te strak en je kunt niet meer prettig bewegen. Dan is het tijd voor nieuwe kleding. Met zekerheidjes werkt het ook zo: die zitten op een gegeven moment ook te strak.

Een tijdje geleden las ik de blogpost ‘Metaphors for life’. Er volgde een interessante uitwisseling met Irina, de schrijfster. Ze vroeg me naar mijn verborgen overtuiging over het leven. Mijn eerste reactie was: het leven is niet te vertrouwen. Hmmm, interessante overtuiging maar is het ook echt waar? Nee, het is niet waar, het is een projectie van mijn gebrek aan vertrouwen in mijzelf op dat moment.

Maar Irina bleef doorvragen en ik bedacht een nieuwe metafoor: het leven is een zachtaardige leraar/lerares. Ook interessant maar als ik het leven zie als een leraar of lerares, dan zie ik het leven als leren, studeren en werken. Niet iets waar ik helemaal blij van wordt. En zo ben ik nu op zoek naar een nieuwe metafoor, eentje met de woorden plezier en spelen erin.

En zo heb ik dankzij de vragen van Irina enkele overtuigingen blootgelegd waar ik me niet zo bewust van was. Overtuigingen die ik nu kan inruilen voor andere overtuigingen die wat ruimer zitten van de vorige.

‘Every metaphor empowers and limits, no matter how fabulous they might sound’ schreef Irina me en het klopt. Metaforen, overtuigingen, zekerheidjes, ze bieden in eerste instantie ruimte, net zo lang tot je eruit groeit en ze beginnen te knellen. Dan is het tijd om vragen te stellen want vragen stellen brengt het proces van ruimte op gang. Als je wilt groeien: durf te vragen.

Bewaard onder Mening, Persoonlijk

Tags: , , , ,

Reacties

8 Reacties to “De belangrijkste menselijke eigenschap”

  1. gertrud on mei 21st, 2010 20:16

    als kledng te krap komt te zitten heb je 1. of meer vulling gekregen of 2. je houdt te veel vast aan het oude en als de slang vervelt is, doet ze het over een tijdje weer en weer en weer en weer zonder vragen gewoon omdat dit de natuur der dingen is – altijd in beweging- altijd nieuw

  2. Peter de Kock on mei 21st, 2010 20:22

    Dank je wel Gertrud, eerst maar even wennen aan de nieuwe kleren 🙂

  3. Petra on mei 21st, 2010 22:01

    Eigenlijk is onze belangrijkste menselijke eigenschap dus onwetendheid. Zolang we dat beseffen…
    Ik hoorde vandaag: De boodschappen kwamen eerst in beelden, toen zijn ze op schrift gesteld en daar begon de ellende. Oordelen, verschillende interpretaties, vasthouden aan meningen dus inderdaad.

  4. Peter de Kock on mei 22nd, 2010 08:58

    Zo zou je het ook kunnen zeggen Petra. Onwetendheid of dat alles wat we denken te weten maar tijdelijk waar is.

  5. Michael Minneboo on mei 22nd, 2010 13:52

    Om in de metafoor van kleding te blijven: sommige ideeën raken uit de mode. Inderdaad alles is tijdelijk. Toch zijn er vast bepaalde ideeën of waarden te bedenken die je koestert en die daarom al heel lang niet veranderd zijn. Er zijn bepaalde strips die ik al bijna mijn hele leven lees en ik zie dat niet snel veranderen. Mijn interesse daarin bedoel ik.

  6. Peter de Kock on mei 22nd, 2010 15:58

    Dat herken ik wel Michael, dingen die ondanks de veranderlijkheid van alles een soort van eeuwigheidswaarde lijken te hebben. Dat zijn dan dingen om te koesteren.

  7. Huub Koch on mei 23rd, 2010 17:38

    Mooi woord ‘koesteren’. Oftewel… Count Your Blessings! Prettige dag Peter!

  8. Peter de Kock on mei 23rd, 2010 17:53

    Ben al aan het ’tellen’ Huub 🙂

Laat je reactie achter!